Có nên cố gắng để thay đổi một ai đó không?

Chắc hẳn có ai đó đã từng “ghé tai” bạn và nói bạn phải thế này, bạn phải thế kia, rằng đây mới là con đường tốt nhất bạn nên đi. Bạn biết những điều họ nói không sai, thậm chí trong nhiều trường hợp, điều họ nói hoàn toàn chỉ vì muốn tốt cho bạn. Thế nhưng, cái “muốn tốt” ấy đôi khi lại vô tình đẩy bạn vào ngõ cụt. 

Mình đã từng trải qua cả hai trạng thái, một là cố gắng để thay đổi một ai đó, và hai là có ai đó cố gắng tác động để làm thay đổi mình. Mình là một đứa sống khá nội tâm, có phần hơi khép kín, nhưng lại là một người khá ấm áp và dễ chia sẻ, theo như nhiều người bạn và người thân xung quanh mình nhận xét. Chính vì cái sự “dễ” ấy, mình dường như là tấm khăn giấy mỗi khi ai đó có vấn đề gì cần lời khuyên hay đại loại chỉ cần một người ở bên cạnh chia sẻ. Mình còn nhớ rất rõ cách đây không lâu, có một cậu bạn (không thân lắm), sau khi đọc được dòng trạng thái của mình trên Facebook có nhắn tin cho mình với những dòng tin nhắn rời rạc, không đầu không cuối…Cậu ta gặp vấn đề ngầm về tâm lý, công việc không như mong muốn và những mối quan hệ ngoài lề khác làm cho cậu ấy dường như muốn nổ tung. Những mối quan hệ đồng nghiệp dường như làm cậu ấy bị ngột thở, đến mức cậu ấy không còn tin vào thứ gọi là “đam mê", rằng đối với cậu ấy lúc đó, bình yên là thứ đánh giá nhất trên đời. Không dừng lại ở đó, cậu ấy còn bị đeo bám bởi hội chứng OCD - Hội chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Đây là cũng có thể coi là một căn bệnh về tâm lý không phải hiếm gặp. Người mắc phải hội chứng này thường sẽ tìm cách giảm bớt căng thẳng hay lo âu bằng những hành động vô nghĩa, hoặc nếu có thì cũng là những hành động lặp đi lặp lại theo tiềm thức. 

Khi bạn là một nguời giỏi lắng nghe, chắc chắn ít nhất một ai đó sẽ thực sự cần đến bạn | Ảnh: Pinterest

Không biết ở mình có một ma lực gì hay không, cậu ấy tâm sự hết tất cả với mình những gì cậu ấy phải trải qua trong suốt một khoảng thời gian dài đó, và xin lời khuyên từ mình. Cậu ấy muốn biết cậu ấy nên làm gì để thay đổi bản thân, để khiến mình tốt hơn trong mắt mọi người, và cả để thoát ra khỏi công việc nhàm chán ấy. Ngay lúc đó, mình đã khựng lại, mình không biết nói gì, cũng chẳng biết khuyên gì, bởi vì chính bản thân mình lúc đó cũng đang “chênh vênh". Thế nhưng, với tất cả sự chân thành từ cậu ấy, mình nghĩ mình nên làm gì đó. Và cuối cùng mình chọn cách nói chuyện và lắng nghe cậu ấy chia sẻ. Mình nói với cậu ấy ngay từ đầu, mình không phải bác sĩ tâm lý, mình cành không phải người thành công để có thể cho cậu ấy lời khuyên thực tế, mình chỉ đơn giản là một người “giỏi lắng nghe" và “sẵn sàng lắng nghe". Thế rồi sau cuộc trò chuyện ấy, mình có nói với cậu ấy rằng “Mình không thể thay đổi cả thế giới, càng không thể buộc người khác phải thay đổi góc nhìn hay suy nghĩ của họ về mình khi mà chính bản thân mình chưa sẵn sàng để thay đổi. Và nếu ai đó nói với cậu rằng cậu chưa đủ tốt, rằng cậu phải thế này, phải thế kia, hãy tôn trọng họ, và nếu được hãy mỉm cười thật tươi. Nếu cậu đủ hiểu bản thân mình, cậu sẽ tự biết đâu là lúc mình cần thay đổi, và tự nguyện thay đổi" Sau buổi nói chuyện ấy, cả hai bọn mình đều chưa thể tìm ra cách tốt nhất để thay đổi cậu ấy, để mọi người suy nghĩ khác về cấu ây. Thế nhưng chí ít, cậu ấy đã may mắn, vì vẫn còn một người đủ kiên nhẫn và chân thành để lắng nghe tiếng gào thét bất lực từ bên trong cậu ấy. Vậy là đủ.

Sau rất nhiều chuyện, sau những cuộc “tư vấn tâm lý bất đắc dĩ” như thế, mình hiểu ra rằng nếu bạn muốn thay đổi một ai đó, điều đó hoàn toàn đúng. Thế nhưng, trước khi bạn “mở lời", hãy:

Lắng nghe câu chuyện của họ bằng cả tâm can

Không phải ai cũng giỏi “lắng nghe". Lắng nghe là lúc bạn để tâm thực sự vào đối phương, vào câu chuyện của người đó. Bạn nghĩ khi tâm sự chúng ta phải làm gì nhiều nhất, nói chuyện ư? Hay than vãn cùng, hay vui vẻ cùng đối phương. Không. Điều chúng ta nên làm nhất, là tập trung lắng nghe. Mình từng nghe ở đâu đó trong một cuốn sách mình từng đọc, chúa tạo ra con người có hai cái tai và một cái miệng đều là có mục đích cả. 

Dẫu biết có những chuyện chỉ lắng nghe thôi là chưa đủ, có những người họ cần những lời khuyên hay hành động cụ thể để giúp họ vực dậy ngay tức khắc, để khiến họ thay đổi và sống tốt hơn. Thế nhưng, mình chỉ có một lời khuyên nho nhỏ, rằng trước khi bạn “mở lời”, hãy nghe xem họ thực sự cần gì, liệu vấn đề của họ có giải quyết dễ dàng ngay tức khắc được không. Vì lắng nghe thì thường không gây ra hoạ, nhưng nếu bạn nói sai nửa lời hay hành động bồng bột, bạn có thể mất đi tất cả, kể cả những mối quan hệ đẹp nhất.

Hiểu được đâu là “điểm dừng" trong lời khuyên của bạn

Mỗi khi mình đưa ra lời khuyên cho ai đó, mình hiểu không phải lời khuyên nào cũng giống nhau, và không phải ai cũng cần bạn chỉ cho họ đến cùng rằng họ phải làm thế này thế kia. Biết đâu là “điểm dừng" trong lời khuyên ấy sẽ khiến bạn giảm bớt sự áp lực với đối phương. Cái gì cũng có giới hạn của nó, và "lời khuyên" cũng không ngoại lệ. Khi bạn đã đến một danh giới nhất định, bạn sẽ hiểu, nếu bạn vẫn cố gắng để thay đổi một điều gì vốn dĩ đã hằn sâu trong tiềm thức của một ai đó, điều đó còn khó hơn việc bạn cố gắng thay đổi chính bản thân mình.

Nếu bạn thực sự chân trọng họ, đừng cố để thay đổi con người họ. Thay vào đó, hãy cố để khiến người ta phải suy nghĩ đến việc “cần thay đổi"

Nếu chính bản thân họ không muốn thay đổi, nếu ngay cả bản thân họ không muốn trở thành phiên bản hoàn hảo hơn, thì dù bạn có nói dát họng hay đưa cho họ bao nhiêu lời khuyên đi nữa, họ vẫn vậy. Khi mà bản thân bạn vẫn còn chật vật đi tìm phiên bản hoàn hảo của chính mình mỗi ngày, bạn không thể mong ai đó thay đổi và hoàn thiện một sớm một chiều. Bạn không thể khuyên họ đừng hút thuốc chỉ vì bạn nghĩ đó là tốt cho họ. Bạn không thể ngăn họ đừng "trầm cảm" chỉ vì điều đó sẽ huỷ hoại và gặm nhấm họ. Bạn càng không thể thay đổi họ vì đó chỉ là điều bạn muốn, không phải điều họ muốn. Vậy nên, khi một ai đó đủ chân trọng bạn và mối quan hệ của các bạn, khi họ thực sự muốn mình tốt hơn mỗi ngày, "con quỷ" trong họ tự khắc sẽ bị lấn át. Và bạn không cần phải chật vật cố gắng để "lột xác" một ai đó.

From Ori