Khoa học nói gì về việc di truyền tính cách?

Tính cách có được di truyền không? Liệu chúng ta có mang theo những đặc điểm mà cha mẹ chúng ta có hoặc đã từng có không? Liệu con cái của chúng ta cũng sẽ là người hướng nội, cảm thấy thiếu tự tin hay tự lập như chúng ta? Nhiều người trong chúng ta có lẽ đã tự hỏi những câu hỏi này vào một lúc nào đó. Ta đặc biệt tò mò về cách tính cách của ta chịu ảnh hưởng như thế nào từ cha mẹ.

Đầu tiên, chúng ta nên biết rằng tính cách là một đặc điểm liên quan đến nhiều nhân tố. Thực tế, nó bao gồm các yếu tố về cả môi trường và xã hội. Ví dụ như những kinh nghiệm của bạn và, đương nhiên, có cả những yếu tố về di truyền. Vì vậy, câu trả lời cho câu hỏi “Liệu tính cách có được thừa hưởng không?” là “Có”. Nhưng bạn chỉ thừa hưởng một vài đặc điểm về nó thôi.

Không ai trong chúng ta là bản sao hoàn hảo của cha hoặc mẹ. Trên thực tế, tính cách của bạn được hình thành trong suốt cuộc đời. Quá trình này gồm tất cả những kinh nghiệm mà bạn tích lũy được. Hãy cùng tìm hiểu thêm về nó nhé.

“Sự đa dạng về tính cách của mỗi cá nhân là nguồn tài nguyên dồi dào nhất của thế giới này.” – Julian Huxley – | Nguồn ảnh: Unsplash.com

Tính cách được di truyền theo nhiều sắc thái

Bạn có thể cảm thấy tự hào vì có được tính kiên trì của mẹ. Hoặc, bạn thấy biết ơn vì có được tính cởi mở của cha. Tuy nhiên, khi đối mặt với những đặc điểm này, bạn tự hỏi: Có phải là những yếu tố ấy thật sự được “di truyền” không hay bạn chỉ đơn giản là bắt chước những hành động mà bạn đã thấy khi còn nhỏ?

Sự thật là cha mẹ bạn là những hình mẫu để bạn xây dựng nên tính cách của mình. Nói cách khác, bạn tiếp thu những gì bạn nhìn thấy, và bạn hành động như chính cha mẹ bạn làm. Đó chính là những gì trẻ con làm: bắt chước những gì chúng nhìn thấy. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều khía cạnh khác.

Những khía cạnh còn lại liên quan đến môi trường bạn sống và những kinh nghiệm của bạn. Vào những năm 90, trường Đại học Minnesota đã thực hiện một nghiên cứu về vấn đề này. Nghiên cứu được tiến hành từ việc tách biệt hai đứa trẻ sinh đôi cùng trứng ra. Mục đích là để tìm hiểu xem liệu khi hai đứa trẻ này sống ở những môi trường khác nhau thì chúng có điểm tương đồng nào trong tính cách hay không.

Câu trả lời là có. Chúng không chỉ có tính khí và tính cách giống nhau, mà chúng còn có thói quen giống nhau và thậm chí cả chỉ số IQ rất giống nhau. Nghiên cứu này đã chứng tỏ rằng yếu tố di truyền luôn luôn tồn tại rất rõ trong tính cách của chúng ta. 

1. Những yếu tố có thể được di truyền như sự sáng tạo, sự thân thiện, tình trạng loạn thần kinh,...

Từ cha mẹ, bạn được di truyền màu mắt, nước da, chiều cao, và một vài điểm yếu nào đó. Lần lượt, ta biết rằng tính cách cũng được di truyền. Tuy nhiên, chúng ta không rõ lắm về việc yếu tố nào quyết định sự di truyền này, cũng như là những đặc điểm nào sẽ thường hay được di truyền.

Có vẻ như tính sáng tạo là một trong những đặc điểm được di truyền ấy. Ngoài ra, còn có những khía cạnh khác được Costa và McCrae đề cập trong “Big Five”. Những khía cạnh ấy là tính hướng ngoại, tình trạng loạn thần kinh, tính dễ chịu, tính phiêu lưu, và lòng trắc ẩn.

Do đó, tình trạng không ổn định về cảm xúc hoặc thường xuyên cảm thấy lo lắng hơn người bình thường (tình trạng loạn thần kinh) là thứ gì đó ta (đôi khi) thừa hưởng từ cha mẹ mình.

2. Tuy tính cách được di truyền, nhưng những yếu tố về môi trường sẽ ảnh hưởng đến tính cách nhiều hơn. 

Chúng ta biết rằng yếu tố di truyền học là quan trọng. Thực chất, mỗi ngày chúng ta đều học về chủ đề này, về bộ gen di truyền của chúng ta và về sự bí ẩn của chúng. Dù vậy, khi ta nói về cách tính cách con người được hình thành, những yếu tố về môi trường thường sẽ quan trọng hơn những yếu tố về gen. Nói cách khác, gen không định nghĩa chúng ta 100%, nhưng môi trường nơi chúng ta sinh sống thì có.

Điều này có nghĩa là gì? Nó có nghĩa là mọi thứ xảy ra với bạn khiến bạn trở nên đặc biệt. Nó hàm ý rằng nơi bạn sống, những việc xảy ra với bạn, và cách bạn nhìn nhận những điều đó định hình tính cách của bạn qua từng năm.

Một nghiên cứu của trường Đại học Zagreb (Croatia) đã đưa ra những kết quả đáng chú ý. Nghiên cứu ấy chỉ ra rằng đôi khi những yếu tố di truyền mà ta thừa hưởng từ tính cách của cha mẹ có thể mạnh hơn hoặc yếu đi theo thời gian. Điều này lần nữa nhắc chúng ta rằng tính cách không phải là một thực thể ổn định và vĩnh hằng. Con người sẽ tiến hóa. Nó có thể bao gồm việc một đứa trẻ dần trở nên giống với cha mẹ chúng, hoặc ngược lại, dần trở nên khác với cha mẹ chúng về mặt tính cách.

3. Nếu cơ chế di truyền học quan trọng đến thế, liệu bạn có được sinh ra với nền tảng tính cách đã có sẵn?

Chúng ta biết rằng tính cách được thừa hưởng và bạn có thể mang theo một vài đặc điểm của cha mẹ. Tuy nhiên, liệu nó có nghĩa là ngay khi đến với thế giới này, mọi đứa trẻ sơ sinh đều đã có một tính cách nhất định hay không? Điều đó không hẳn đúng. Thực tế là trẻ sơ sinh có tính khí chứ không phải tính cách.

Những tính khí này định nghĩa và giải thích cho cách chúng tương tác với môi trường xung quanh, ví dụ như cách chúng thích nghi với thói quen hằng ngày, hay liệu chúng có đang cảm thấy giàu năng lượng không, chúng có thường xuyên khóc không, cách chúng phản ứng với chất kích thích, hay chúng đòi hỏi ra sao v.v.. Do đó, trong khi một vài đứa trẻ có tính khí dễ chịu hơn (dễ thích nghi) thì một số khác lại hay cảm thấy lo lắng và sợ hãi v.v..

Những đặc điểm này có thể tạo nên nền tảng cho tính cách sau này. Mặc dù thế, cách mà cha mẹ bạn nuôi lớn bạn, giúp bạn điều khiển cảm xúc của mình, và hướng dẫn bạn trong cuộc sống hằng ngày là những thứ sẽ góp phần làm nên tính cách của bạn.

Dù có sống trên cùng một mảnh đất, nhưng không ngọn cây nào là giống nhau, bởi chúng có những khát khao và trải nghiệm khác nhau với cuộc sống này | Nguồn ảnh: Unsplash.com

Điều cuối cùng, mặc dù bạn thừa hưởng gen từ cha mẹ mình, nhưng bạn không thừa hưởng 100% cách họ sống, cũng như cảm xúc, hành động và suy nghĩ của họ. Đúng vậy, kinh nghiệm sống và môi trường sống của bạn là thứ sẽ định nghĩa con người bạn nhiều nhất.

------------------------

Dịch bởi: Mahoney Queen

Biên tập: Ori

Nguồn bài viết: <https://exploringyourmind.com/is-personality-inherited-this-is-what-science-says/> 

------------------------