Mối liên hệ giữa thức ăn và não bộ: Ăn uống lành mạnh không dễ dàng như bạn nghĩ

Bộ não và thức ăn có một mối quan hệ trực tiếp. Tuy nhiên, bạn thường không để tâm đến mối liên kết quan trọng này. Điều này xảy ra dù cho ta đang sống trong thời đại mà ta bị tấn công dồn dập bởi những cụm từ như “thức ăn thực (real food)” hoặc “ăn uống có ý thức (conscious eating)”. Thay vào đó, bạn bị thôi thúc phải chú ý hơn đến chế độ ăn uống của mình để đáp ứng một số tiêu chuẩn xinh đẹp nhất định. Hoặc, bạn chọn được thứ được gọi là “thức ăn siêu phàm (superfoods)” để chăm sóc sức khỏe của mình hết mức có thể.

Tuy nhiên, có một vài thứ quan trọng khác mà bạn cần xem xét. Thực tế là bạn cần bắt đầu chú ý hơn đến cách thức ăn ảnh hưởng đến cảm xúc của bạn thay vì cách nó ảnh hưởng đến ngoại hình của bạn. Bởi vì sự thật là não của bạn điều chỉnh loại thức ăn bạn chọn dựa vào cảm xúc của bạn. Mặc dù vậy, không phải lúc nào nó cũng hoạt động như cách bạn muốn.

Thay vì bị ám ảnh bởi việc phải tuân thủ theo một vài chế độ ăn uống nhất định hoặc việc chọn những thực phẩm có vẻ lành mạnh, sẽ tốt hơn nếu bạn nhìn nhận theo cách khác. Thật vậy, điều chỉnh và quản lý cảm xúc của bạn cũng quan trọng như việc bạn đặt thứ gì lên bàn ăn của mình hằng ngày.

Chế độ ăn uống ảnh hưởng đến tâm trạng của bạn. Tương tự, tâm trạng của bạn ảnh hưởng đến loại thức ăn bạn chọn để ăn. Ăn uống lành mạnh phụ thuộc vào nhiều yếu tố mà không phải lúc nào bạn cũng cân nhắc đến | Nguồn ảnh: Unsplash.com

Não bộ và thức ăn, chúng có mối liên hệ như thế nào?

Nếu có một thứ mà não bộ yêu thích, thì đó là chất béo, đường và muối. Tuy nhiên, đối với tổ tiên xa xưa của chúng ta, thật khó để họ tiếp cận đến những nguồn dinh dưỡng vô cùng hữu ích này để sinh tồn. Vì lý do đó, có vẻ như chúng ta được lập trình theo một vài cách nào đó để tiêu thụ chúng nhiều nhất có thể mỗi khi mà chúng ở trong tầm với của ta. Thực tế, sự tiêu thụ những chất ấy kích hoạt phần não bộ mang đến niềm vui như khi được nhận thưởng (reward circuits - phần mạch này khiến ta cứ muốn làm một điều gì đó không ngừng nghỉ, ví dụ như khi ăn đồ ngọt thì ta cứ muốn ăn mãi mà không ngừng được). Vì vậy, có thể nói đây là những chất củng cố rất quyền lực.

Bạn có thể nhận ra rằng mỗi khi mà bạn phải trải qua những giai đoạn khó khăn và những thăng trầm trong tâm trạng của bản thân, bạn thường thử và kích hoạt phần não bộ mang đến niềm vui khi được nhận thưởng theo cách này. Đúng vậy, thức ăn nhanh, giàu chất béo, muối và đường làm thỏa mãn bộ não và đem đến niềm vui tức thì cho bạn. Tuy nhiên, niềm vui đó qua đi rất nhanh chóng và dễ gây nghiện. Hơn cả thế, chúng từng chút một dẫn bạn đến thói quen ăn uống có hại cho sức khỏe thể chất và tinh thần của bạn.

1. Ăn uống theo tâm trạng và kẻ lừa bịp mang tên não bộ

Thật tuyệt nếu bạn có được một bộ não sẽ luôn thúc đẩy bạn chọn lựa chế độ ăn uống lành mạnh nhất. Dù vậy, cách bạn ăn uống dựa trên cách bạn được giáo dục, văn hóa và cơ thể của bạn. Hơn nữa, nếu bạn được hỏi yếu tố nào đóng vai trò trung gian mạnh nhất trong cách bạn ăn uống, câu trả lời rất đơn giản: cảm xúc của bạn.

Ngoài ra, não bạn không hoàn toàn giúp bạn duy trì một chế độ ăn uống đúng đắn. Về khía cạnh này, Trường Đại học Amsterdam đã thực hiện một vài nghiên cứu. Nghiên cứu đó kết luận rằng những người ăn theo tâm trạng sẽ phải tốn nhiều thời gian để cảm thấy no hơn. Có vẻ như một vấn đề đã xảy ra trong việc kích thích cơ quan cảm thụ GLP-1 đi kèm với khả năng cảm thấy thỏa mãn.

Cảm thấy lo lắng hoặc khó chịu về những vấn đề của chính bạn ảnh hưởng trực tiếp đến cách bạn ăn uống. Não bộ và thức ăn liên hệ mật thiết với nhau. Tâm trạng điều chỉnh hành vi của bạn. Chúng cũng ảnh hưởng đến cách bạn ăn uống | Nguồn ảnh: Unsplash.com

2. Bạn là kết quả của những thói quen tốt (hay xấu) của bạn

Bộ não của bạn là kết quả phức tạp của sự tiến hóa. Vả lại, chế độ ăn uống đã luôn là một yếu tố chắc chắn trong sự tiến hóa và chọn lọc của con người. Thực tế, sự thay đổi từ việc săn bắn nguyên thủy và hái lượm đến chế độ ăn uống nhiều chất dinh dưỡng hơn ở thời kỳ Đồ đá cũ là một cột mốc tiến hóa.

Não bộ và chế độ ăn uống của bạn đều bị ảnh hưởng bởi lối sống và thói quen của bạn. Theo đó, Tiến sĩ Bob Weinhold, một chuyên gia ở lĩnh vực biểu sinh, đã thực hiện một nghiên cứu cho rằng nhiều căn bệnh ngày nay phụ thuộc rất lớn vào những yếu tố xung quanh chúng ta.

Xã hội, giáo dục, công việc, sự căng thẳng, văn hóa… Toàn bộ những yếu tố đó ảnh hưởng đến cách bạn ăn uống. Thật vậy, những yếu tố này ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn nhiều hơn gen của chính bạn.

Não của bạn được định hình bởi những gì bạn nhìn thấy, cảm thấy, và những gì xã hội truyền đến bạn. Ngày nay, ăn uống lành mạnh cần nhiều thời gian và là một khía cạnh mà mọi người còn đang thiếu. Đó là do cuộc sống hiện nay quá gấp gáp, nhiều lo âu và áp lực. Vì vậy, bạn nên cho cảm xúc của bạn “ăn” nhiều hơn chứ không phải cơ thể của bạn.

3. Não bộ và thức ăn: Cảm xúc ảnh hưởng đến thức ăn (và ngược lại)

Cảm xúc của bạn thúc đẩy bạn chọn những thực phẩm này thay vì những thực phẩm khác. Trong thực tế, không thật sự có loại thực phẩm nào là “tốt” hay “xấu”. Vấn đề là ở lượng thực phẩm mà bạn chọn để tiêu thụ và sự khó khăn trong việc duy trì một chế độ ăn đa dạng và cân bằng.

Não bộ và thực phẩm cho nhau “ăn” bằng hai cách. Ví dụ, bạn biết rằng tâm trạng của bạn ảnh hưởng đến loại thực phẩm bạn chọn để ăn ở bất cứ thời điểm và hoàn cảnh nào. Vì vậy, những gì bạn cho cơ thể tiêu thụ cũng biểu hiện cảm xúc của bạn.

Trường Đại học Foggia (Ý) đã thực hiện nghiên cứu cho rằng Chế độ ăn Địa Trung Hải (là chế độ ăn kiêng lấy cảm hứng từ thói quen ăn uống của Hy Lạp và Ý vào những năm 1960.) có ảnh hưởng tích cực đến sức khỏe tinh thần. Ngược lại, ăn uống dựa (hoàn toàn) vào thức ăn có lượng chất béo no và calo cao có thể dẫn đến bệnh trầm cảm.

Cuối cùng, hãy luôn nhớ rằng ngoài việc ăn uống dựa vào ý thích và lời khuyên từ những chuyên gia dinh dưỡng, hãy đem cả cảm xúc của bạn đặt vào đó. Đến cuối cùng, một chế độ ăn uống lành mạnh cần đến khả năng quản lý sự căng thẳng, lo âu, lòng tự trọng và tất cả những khía cạnh ảnh hưởng đến sự cân bằng tâm lý của bạn.

------------------------

Dịch bởi: Mahoney Queen

Biên tập: July 

Nguồn bài viết: <https://exploringyourmind.com/your-brain-and-food-eating-healthily-isnt-as-easy-as-it-seems/> 

------------------------