Sự kết hợp của nghệ thuật trong quá trình phục hồi sau xung đột có thể giúp chúng ta không còn bị giam cầm trong những trải nghiệm đau thương nữa.
Khi một người sinh ra rồi lớn lên với khoảng thời gian phải cố gắng sinh tồn và chứng kiến khổ đau trong một môi trường đầy rẫy sự bạo lực, thật khó để họ có sức mạnh duy trì khát vọng sống của con người, thậm chí ngay cả khi bạo lực đã chấm dứt và bắt đầu tiến đến giai đoạn chữa lành. Tuy nhiên, có một cách để thay đổi những hiện thực tàn khốc này, đó là nhờ vào mối liên hệ giữa nghệ thuật và quá trình phục hồi sau xung đột.
Quá trình phục hồi sau xung đột được đề cập đến ở đây là các sự kiện diễn ra ngay sau những thỏa thuận hòa bình nhằm chấm dứt mâu thuẫn. Như vậy, nghệ thuật và quá trình phục hồi sau xung đột có liên quan gì với nhau và chúng có thể giúp thay đổi hiện thực như thế nào?
Mối liên hệ giữa nghệ thuật và quá trình phục hồi sau xung đột là gì?
Nghệ thuật và quá trình phục hồi sau xung đột liên quan đến nhau thông qua những cách dưới đây:
Cảm xúc
Liên kết quan trọng nhất giữa nghệ thuật và quá trình phục hồi sau xung đột là sự hàn gắn thông qua từng hoạt động khác nhau. Đồng thời, chúng cũng nhấn mạnh khía cạnh khôi phục lại những gì mà các thương tổn đã gây ra.
Thực tế cho thấy nghệ thuật là một yếu tố mang tính thay đổi trong thời kỳ sau xung đột
Nghệ thuật là yếu tố mang tính thay đổi bởi vì nó là một dạng ngôn ngữ, cho phép chúng ta được thể hiện bản thân. Tuy nhiên, con người sau chấn thương khó mà biểu đạt thành lời những chuyện đã xảy ra, thậm chí họ cũng gặp khó khăn trong việc nhận biết và diễn tả lại chúng.
Vì vậy, trong những trường hợp này, nghệ thuật hoạt động như một phương thức để mọi người có thể bộc lộ bản thân.
Vậy chính xác thì cơ chế của nó được hoạt động như thế nào? Thực tế cho thấy chúng ta khó có thể nhận thức được những chấn thương. Đôi khi, chúng ta đắm chìm vào mớ cảm xúc và suy nghĩ mà không hề biết cách kiểm soát chúng. Tuy nhiên, vấn đề này sẽ được giải quyết nhờ vào nghệ thuật. Đồng thời, với sự trợ giúp của nó, chúng ta có thể bắt đầu từng bước xây dựng lại tất cả những gì đã đổ vỡ sâu bên trong chúng ta.
Một công cụ đã được công nhận
Vậy nên, nghệ thuật trở thành một công cụ được nhiều người sử dụng trong quá trình phục hồi sau xung đột vì những lợi ích sau:
Nghệ thuật có thể thay đổi thực tại bởi vì đó là cách ngăn con người bị giam cầm trong quá khứ của chính mình, đồng thời giải thoát họ khỏi sự đau khổ. Nghệ thuật cũng thúc đẩy mọi người cố gắng thay đổi để sống tốt với những gì đã xảy ra. Do đó, nó trở thành một loại cầu nối có thể giúp mọi người chuyển đổi những bóng ma trong tâm trí thành những thứ tốt đẹp và lành mạnh hơn.
Điều này không hề dễ dàng, đặc biệt đối với những ai đã trải qua một thời gian dài tiếp xúc với bạo lực. Tuy nhiên, nghệ thuật có thể là phương tiện giúp con người đối mặt với những điều đã gây ra tổn thương cho họ.
Thế nhưng, quá trình này sẽ không thể xảy ra nếu người ta không có bất kỳ sự chủ động hoặc mong muốn thay đổi nào. Mặt khác, chúng ta cần lưu ý rằng có các nhóm về chính trị, xã hội và giáo dục đang nghiên cứu mọi quá trình xảy ra sau xung đột. Họ làm vậy để đảm bảo rằng quá trình được thực hiện theo cách tốt nhất có thể, vì mỗi xung đột đều mang những tính chất riêng.
Nghệ thuật, khả năng phục hồi và quá trình phục hồi sau xung đột
Nghệ thuật không chỉ dẫn dắt chúng ta thay đổi những chấn thương ở thực tại mà còn có thể là một yếu tố để gia tăng khả năng phục hồi. Đây là những gì mà Boris Cyrulnik (một nhà thần kinh học, bác sĩ tâm thần, nhà phân tâm học người Pháp) đã chỉ ra. Ông là một chuyên gia cởi mở trong lĩnh vực nghệ thuật, xung đột và khả năng phục hồi.
Cyrulnik khuyến khích chúng ta nghiên cứu quá trình phục hồi trong thời kỳ sau xung đột và coi nghệ thuật là một công cụ hữu ích để phát triển khả năng này. Trên thực tế, ông có một bài giảng mang tên “Khả năng phục hồi và nghệ thuật: Câu chuyện đằng sau những chấn thương tinh thần”. Trong đó, ông nhấn mạnh rằng sau hơn 50 năm chiến tranh ở Colombia, họ có thể sử dụng nghệ thuật như một yếu tố để gia tăng năng lực vượt qua nghịch cảnh. Ông cũng đã viết một số cuốn sách liên quan đến khả năng phục hồi như “Điều kỳ diệu của nỗi đau: Nhận thức về khả năng phục hồi”.
Có vô số cách để tăng khả năng phục hồi thông qua nghệ thuật. Ví dụ:
Ngoài ra, Cyrulnik còn coi liệu pháp trị liệu tâm lý như một hình thức nghệ thuật. Ông tin rằng nó có thể giúp thay đổi các chấn thương tinh thần, những chuyên gia sử dụng liệu pháp này sẽ chuyển hóa nỗi thống khổ thành một loại ngôn ngữ có thể hiểu được với những người đã trải qua kinh nghiệm đau thương.
Kết luận
Nghệ thuật sẽ mang lại tác động to lớn nếu chúng ta biết sử dụng đúng cách, nó có thể giúp thúc đẩy khả năng phục hồi của cá nhân và tập thể đã trải qua những thương tổn do chiến tranh.
Đây không phải là lựa chọn duy nhất. Tuy nhiên, đây là cách giúp những người đang gánh chịu nỗi đau tột cùng có động lực để tiến lên phía trước bằng các hình thức khác nhau. Có thể coi nghệ thuật là một phương thức giải phóng con người khỏi quá khứ.
Hãy thoát khỏi tác động của chiến tranh, những nỗi đau và nỗi thống khổ mà nó mang lại, và hãy trang bị cho chính mình các yếu tố liên quan đến nghệ thuật. Điều này chắc chắn sẽ giúp con người thay đổi, bởi nó là công cụ mang lại hòa bình cho chính chúng ta và cộng đồng. Bằng cách này, chúng ta có thể hướng tới sự an lạc thực sự trong quá trình phục hồi sau xung đột.
------------
Dịch bởi: Trần Khánh Huyền
Biên tập: Khuynh Thần
Ảnh: burst.shopify.com
Tham khảo: Exploring your mind (2021). Art and Post-Conflict Recovery: Transforming Lives [Online] Available at: https://exploringyourmind.com/art-and-post-conflict-recovery-transforming-lives/ [Accessed 31 August 2021]
----------