Tích cực độc hại là gì?

Tích cực độc hại là niềm tin cho rằng dù có khó khăn hay nghiêm trọng đến mức nào, mọi người cũng nên giữ vững tinh thần lạc quan. Nó là "cách tuyệt vời nhất" để tiếp cận cuộc sống này. Trong khi suy nghĩ lạc quan và tích cực có rất nhiều lợi ích, thì tích cực độc hại lại chối bỏ những cảm xúc khó chịu, thay vào đó chỉ hướng đến những cảm xúc vui vẻ giả tưởng.

Chúng ta đều biết rằng thế giới quan tích cực sẽ mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe tinh thần. Nhưng vấn đề là cuộc sống không chỉ có mỗi tích cực. Ai cũng phải trải qua những cảm xúc và trải nghiệm đau đớn. Những cảm xúc này tuy không mấy dễ chịu nhưng lại rất quan trọng và cần được cảm nhận, được giải quyết theo một cách thật cởi mở và thành thật.

Tích cực độc hại khiến suy nghĩ tích cực bị khái quát hóa quá mức theo cách cực đoan. Nó không nhấn mạnh vào tầm quan trọng của sự lạc quan, mà thay vào đó chỉ làm giảm hoặc chối bỏ tất cả những cảm xúc không vui hoặc không tích cực.

Các dạng tích cực độc hại

Nguồn ảnh: Pinterest

Tích cực độc hại có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức khác nhau. Một số ví dụ bạn có thể gặp trong cuộc sống:

• Khi một điều gì đó không may xảy ra chẳng hạn như mất việc, mọi người sẽ nói với bạn rằng "lạc quan lên" hay "hãy nhìn vào mặt tích cực của nó đi". Những lời nói này thường thể hiện sự thấu hiểu, nhưng chúng cũng có thể trở thành cách để khiến bạn giữ lại những lời muốn nói về điều mình đang trải qua trong lòng.
• Khi vừa mất đi thứ gì đó, mọi người nói với bạn rằng " mọi thứ đều có lý do của nó". Mọi người nói như thế vì họ tin rằng lời nói đó có tính an ủi, nó còn là cách để tránh sát muối vào vết thương của người khác.
• Khi bạn bộc lộ sự thất vọng và buồn bã, ai đó nói với bạn rằng "hạnh phúc là một lựa chọn". Điều này có nghĩa là nếu bạn có những cảm xúc tiêu cực, thì đó là lỗi của bạn vì không "chọn" hạnh phúc.

Những câu nói này thường mang theo thiện chí - mọi người chỉ là không biết nên nói gì hoặc không biết nên thấu cảm bằng cách nào. Tuy nhiên, chúng ta cần nhận ra rằng những lời đáp trả như thế này không hẳn là tốt.

Nhìn vào mặt tích cực, những lời nói sáo rỗng này có thể giúp bạn thoát khỏi vòng luẩn quẩn, bạn không cần phải đối phó với những suy nghĩ của người khác. Ngược lại nhìn vào mặt tiêu cực, chúng mang lại cảm xúc buồn tủi và đổ lỗi cho chính bản thân những người đang phải vật lộn với tình huống khó khăn đó.

Tích cực độc hại chối bỏ những sự khích lệ thật sự mà họ cần để đối đầu với tình huống họ đang gặp phải.

Tại sao nó có hại?

Tích cực độc hại có thể mang lại nhiều tác động tiêu cực cho những ai đang phải trải qua khoảng thời gian khó khăn. Thay vì chia sẻ những cảm xúc thật sự và tiếp nhận sự ủng hộ vô điều kiện, thì họ lại nhận ra cảm xúc của mình bị ngó lơ, không được quan tâm.

• Nó mang lại cảm giác xấu hổ: Khi một người đang đau khổ, họ cần phải biết rằng cảm xúc của mình là hoàn toàn đúng đắn, họ có thể tìm sự giải tỏa và tình yêu thương từ gia đình và bạn bè. Tuy nhiên, tích cực độc hại nói với họ rằng những cảm xúc mà họ hiện có là không thể chấp nhận được.
• Nó mang đến cảm giác tội lỗi: tích cực độc hại cho rằng nếu bạn không thể tìm ra cách để trở nên tích cực, thì bạn đang làm sai không cần biết tình huống của bạn khó khăn đến như thế nào.
• Nó chối bỏ những cảm xúc thực sự của con người: tích cực độc hại hoạt động như một hệ thống tránh né. Khi người khác tham gia vào hành vi tích cực độc hại, nó cho phép họ tránh những tình huống cảm xúc khiến họ cảm thấy không thoải mái. Nhưng đôi khi chúng ta lại có những suy nghĩ tương tự với chính bản thân, tiếp thu những ý nghĩ độc hại. Khi chúng ta nhận ra những cảm xúc khó chịu, chúng ta sẽ cố gắng giảm bớt, xóa bỏ và chối bỏ nó.
• Nó ngăn chặn sự phát triển: Nó cho phép chúng ta tránh né những cảm xúc đau đớn, nhưng đồng thời cũng chối bỏ khả năng đối đầu với những cảm xúc đó, điều khiến chúng ta phát triển và suy nghĩ sâu sắc hơn.

Thần chú "chỉ có tích cực" mang đến cảm giác đặc biệt khó chịu khi chúng ta đang trải qua đau khổ. Khi mọi người đối mặt với những tình huống như khó khăn tài chính, mất việc, bệnh tật, hoặc mất đi người thân, sẽ rất tàn nhẫn nếu nói với họ rằng hãy nhìn vào mặt tích cực của sự việc đi.

Dù có khó khăn hay đau đớn thế nào thì cũng có thể lạc quan. Nhưng những người đang trải qua tổn thương tâm lý không cần nghe những lời như tích cực lên, cũng không cần cảm thấy rằng họ đang bị đánh giá vì không duy trì được vẻ ngoài tươi tắn.

Dấu hiệu

Tích cực độc hại không dễ phát hiện, nhưng bằng cách học một số dấu hiệu nhận biết, bạn có thể nhận diện được nó hơn dễ dàng hơn. Một số dấu hiệu:

• Tránh né thay vì đối mặt với vấn đề
• Cảm thấy tội lỗi khi buồn, tức giận, thất vọng
• Che giấu cảm xúc thật đằng sau những câu châm ngôn tích cực được mọi người chấp nhận
• Che giấu hoặc ngụy trang cảm xúc
• Ngó lơ cảm xúc của người khác vì nó khiến họ cảm thấy khó chịu.
• Chê trách người khác khi họ không có thái độ tích cực
• Cố gắng trở thành người kiên nhẫn chịu đựng hoặc kiểm soát những cảm xúc đau đớn

Làm sao để tránh tích cực độc hại

Nguồn ảnh: Pinterest

Nếu bạn từng bị ảnh hưởng bởi tích cực độc hại - hoặc nếu bạn nhận ra những hành vi tích cực độc hại ở bản thân, có rất nhiều cách để bạn có thể tiếp cận nó lành mạnh và hữu ích. Một số ý tưởng có thể kể đến như:

• Quản lý những cảm xúc tiêu cực của bạn, nhưng không phải là chối bỏ chúng. Những cảm xúc tiêu cực có thể gây ra áp lực khi không được kiểm soát, nhưng chúng có thể mang lại những thông tin quan trọng giúp bạn có những thay đổi tốt trong cuộc sống.
• Sống thực với cảm xúc bạn nên có. Khi bạn đối mặt với một tình huống căng thẳng, nếu bạn cảm thấy áp lực, lo lắng hoặc thậm chí là sợ hãi thì điều đó hoàn toàn bình thường. Đừng kỳ vọng quá nhiều vào bản thân. Tập trung vào việc tự chăm sóc bản thân và từng bước cải thiện tình huống của mình.
• Có nhiều hơn một cảm xúc cũng được, không sao cả. Nếu bạn đang đối mặt với một thử thách, bạn có thể vừa lo lắng về tương lai và vừa hy vọng rằng bạn sẽ thành công. Cảm xúc của bạn cũng phức tạp như tình huống cần phải xử lý vậy.
• Tập trung lắng nghe người khác và thể hiện sự ủng hộ. Khi một ai đó bộc lộ những cảm xúc khó chịu, đừng ngăn cản họ với những lời sáo rỗng độc hại. Thay vào đó, hãy cho họ biết rằng những gì họ đang cảm thấy là hoàn toàn bình thường và bạn đang ở đây để lắng nghe họ.
• Để ý đến cảm nhận của bạn. Theo dõi những tài khoản mạng xã hội "tích cực" đôi khi mang lại nguồn cảm hứng, nhưng hãy chú ý đến cảm nhận của bạn sau khi xem và tiếp xúc với những nội dung như thế. Nếu bạn có những cảm xúc như xấu hổ và tội lỗi sau khi xem những bài viết tạo động lực đó, nó có thể là do tích cực độc hại. Trong những trường hợp như thế, bạn nên cân nhắc cắt bớt thời gian sử dụng mạng xã hội.

Cho phép bản thân được cảm nhận những những cảm xúc của mình. Thay vì cố gắng né tránh những cảm xúc khó chịu, hãy cho phép bản thân bạn cảm nhận chúng. Những cảm xúc này là thật, thích đáng và cũng rất quan trọng. Nó có thể mang lại những thông tin hữu ích và giúp bạn nhận ra nhiều điều mà bạn cần làm để thay đổi.

Điều này không nhất thiết là bạn cần cảm nhận từng cảm xúc mà mình có. Tuy nhiên, đôi khi bạn cần phải ngồi xuống cùng với cảm xúc của mình và dành thời gian, không gian để xử lý tình huống trước khi hành động. Cho nên khi bạn đang trải qua một điều gì đó khó khăn, hãy để cảm xúc của bạn được cất tiếng nói theo cách một cách thật hiệu quả. Viết nhật ký. Nói chuyện với bạn bè. Nghiên cứu chỉ ra rằng biến những cảm xúc của bạn thành lời nói có thể giúp làm giảm cường độ những cảm xúc tiêu cực.

Một số câu nói độc hại

• Hãy tích cực lên!
• Chỉ nên cảm thấy vui vẻ thôi!
• Không sao cả, nó còn có thể tồi tệ hơn cơ mà.
• Mọi thứ đều có lý do của nó.
• Thất bại không phải là một lựa chọn.
• Hạnh phúc là một lựa chọn.

Những câu nói thay thế không còn độc hại

• Tôi vẫn đang lắng nghe bạn nói.
• Tôi vẫn ở đây dù cho có chuyện gì đi chăng nữa.
• Chắc hẳn rất khó khăn.
• Đôi khi những điều tồi tệ vẫn diễn ra.
• Tôi có thể giúp gì cho bạn?
• Đôi khi thất bại là một phần của cuộc sống mà.
• Cảm xúc của bạn hoàn toàn thích đáng.

Lời kết

Tích cực độc hại thường rất khó nhận ra, và chúng ta thường bị cuốn vào dù theo cách này hoặc cách khác. Tuy nhiên, bằng việc học cách nhận biết nó, bạn có thể thoát ra khỏi loại hình tích cực độc hại này dễ dàng hơn và đưa ra ( hoặc nhận lại) những sự ủng hộ chân thành khi bạn đang trải qua một điều gì đó khó khăn.

Bắt đầu nhận diện sự tích cực độc hại và cố gắng cho phép bản thân bạn cũng như người khác cảm nhận những cảm xúc đáng có, cả tích cực lẫn tiêu cực.

____________

Người dịch: Lý Lan

Biên tập viên: Sweetlvy

Link bài gốc: What Is Toxic Positivity? (verywellmind.com)